Salvador Dali

Salvador Dali właściwie: Salvador Domènec Felip Jacint Dalí i Domènech, marquès de Dalí de Púbol urodził się 11 maja 1904 w Figueres w Hiszpanii, zmarł 23 stycznia 1989 tamże- kataloński malarz.
Jeden z najbardziej skandalizujących twórców XX wieku.

Autoportret

Wąsy Dalego 1950

The Weaning of Furniture-Nutrition 1934

Echo morfologiczne 1936

Dłoń 1930

Głowa kobiety w kształcie bitwy 1936

Koszyk z chlebem 1945

Rozmowa sentymentalna 1944

Bitwa w chmurach 1974

Gali zamek Pubol 1973

Dezintegracja uporczywości pamięci 1954

Słońce Dalego 1965

Three Apparitions of the Visage of Gala 1945

Pierrot Lunaire 1978

Trzy wspaniałe tajemnice Gali 1982

Swoją znakomitą sprawność warsztatową zawdzięczał studiom w Akademii San Fernando w Madrycie (1921 – 1923). Jego wczesne fascynacje kierunkami awangardowymi w plastyce (futuryzm, kubizm, włoskie malarstwo metafizyczne), zmieszane ze skłonnością do tradycyjnego, akademickiego obrazowania, uzyskały intelektualną podbudowę w psychoanalizie. Wpływy lektury Zygmunta Freuda były już widoczne na pierwszej wystawie Dalego w Barcelonie (1925) i wyprzedziły związanie się malarza z paryskimi surrealistami (1927 – 1928, oficjalnie w 1929).
Dali stał się jednym z najbardziej aktywnych przedstawicieli surrealizmu.
W 1930 w książce La femme visible Dali wyłożył swoją surrealistyczną „paranoiczno-krytyczną” metodę będącą - jak twierdził artysta - „spontaniczną metodą poznania irracjonalnego, opartą na krytycznej i systematycznej obiektywizacji delirycznych skojarzeń i interpretacji”. Malował więc – czasami nawiązując do znanych dzieł sztuki minionych wieków – senne wizje krajobrazów, postaci ulegających przemianom, rozpływających, rozciągających się (Uporczywość Pamięci, 1931; Kanibalizm jesieni, 1936). Bardzo często odwoływał się do obsesji erotycznych, nie wyłączając także sadyzmu. W kilku obrazach pojawiły się również aluzje do wojny domowej w Hiszpanii, a potem II wojny światowej (Geopolityczne dziecko obserwujące narodziny nowego człowieka, 1943).
W zakresie stylistyki malarskiej Salvador Dali wiele zawdzięczał innym surrealistom, szczególnie Maxowi Ernstowi i Yves’owi Tanguy, ale przede wszystkim sprawnie trawestował sposób modelowania, światłocień i efekty iluzjonistyczne malarstwa XVI-XVII wieku oraz realizmu XIX wieku. Spójna i sugestywna wyobraźnia Dalego ujawniała się także w jego przedmiotach o charakterze symbolicznym, w esejach (m.in. o architekturze Antoniego Gaudiego; o malarstwie prerafaelitów), w twórczości literackiej i współpracy filmowej z Luisem Bunuelem (scenariusze głośnych filmów Pies Andaluzyjski czy Złoty wiek). Wykluczony przez Andre Bretona w 1934 z ruchu, Salvador Dali uważał się jednak nadal za prawdziwego surrealistę. Dla członków grupy nie do przyjęcia była zamykająca drogę wolnym interpretacjom obsesyjna monotematyczność dzieł Dalego, a także jego polityczne sympatie (kierowane ku faszyzmowi i generałowi Franco). Mimo zerwania, oraz mimo głośnego, zadeklarowanego w 1936 powrotu do klasycyzmu, do końca życia konsekwentnie uprawiał metody i stylistykę plastyczną surrealizmu. Jego niezliczone wypowiedzi teoretyczne i dzieła, w tym także swoiste spektakle, w które zamieniał swoje występy publiczne, stały się dla większości odbiorców na całym świecie typowymi przykładami tego kierunku.

W latach 1940 – 1948 Salvador Dali przebywał w Stanach Zjednoczonych, po czym osiedlił się w rodzinnej Katalonii, skąd epatował ekscentryzmem, kreował kult osoby własnej i swojej żony Gali, i gdzie napisał Dziennik geniusza oraz stworzył, w Figueres- własne Muzeum (1974). Cechowała go nadal ogromna  potrzeba rozszerzania działalności na kolejne dziedziny (rzeźba w brązie i w krysztale, scenografia do baletów, projektowanie mody, grafika). Do najbardziej kontrowersyjnych działalności Dalego należą obrazy religijne, powstałe w wyniku rzekomych uniesień wiary artysty, w których odwoływał się m.in. do baroku włoskiego i hiszpańskiego, a także akademizmu XIX wieku. Rezygnował w nich z pełnego repertuaru swoich surrealistycznych chwytów (Ostatnia wieczerza, 1955). Jego wystawy nieustannie odnoszą komercyjny sukces na całym świecie, a postać Salvadora Dali stała się częścią współczesnej kultury masowej.